اقسام مردم (روانشناسی اجتماعی مسلمین پس از پیامبر)

در این روزگاران مردم چهار گروهند : گروهی اگر دست به فساد نمی زنند ، برای این است که روحشان ناتوان وشمشیرشان کند و امکانات مالی در اختیار ندارند.

 وگروه دیگر آنان که شمشیر کشیده وشر وفسادشان را آشکار کرده اند ، لشکر های پیاده و سواره خود را گرد آورده و خود آماده کشتار دیگرانند

دین را برای به دست آوردن مال دنیا تباه کردند که یا رئیس و فرمانده گروهی شوند یا به منبری فرا رفته خطبه بخوانند ، چه بد تجارتی که دنیا را بهای جان خود بدانی و با آنچه که در نزد خداست معاوضه نمایی.

وگروهی دیگر با اعمال آخرت  دنیا را می طلبند وبا اعمال دنیا در پی کسب مقام های معنوی آخرت نیستند خود را کوچک و متواضع جلوه می دهند

گام ها را ریاکارانه وکوتاه بر می دارند دامن خود را جمع کرده ، خود را همانند مومنان واقعی می آرایند و پوشش الهی را وسیله نفاق و دورویی و دنیا طلبی خود قرار می دهند.

وبرخی دیگر با پستی و ذلت وفقدان امکانات از به دست آوردن قدرت محروم مانده اند که خود را به زیور قناعت آراسته ولباس زاهدان را پوشیده اند ،اینان هرگز در هیچ زمانی از شب و روز از زاهدان راستین نبوده اند.

وصف پاکان در جامعه مسخ شده

در این میان گروه اندکی باقی مانده اند که یاد قیامت  چشم هایشان را بر همه چیز فرو بسته وترس رستاخیز ،اشک هایشان را جاری ساخته است برخی از آنها از جامعه رانده شده وتنها زندگی می کنند

 وبرخی دیگر  ترسان و سرکوب شده یا لب فرو بسته وسکوت اختیار کرده اند

بعضی مخلصانه همچنان مردم را به سوی خدا دعوت می کنند

وبعضی دیگر گریان و دردناکند که تقیه وخویشتن داری آنان را از چشم مردم انداخته است وناتوانی وچودشان را فراگرفته گویا در دریای نمک فرو رفته اند دهن هایشان بسته وقلب هایشان مجروح است آن قدر نصیحت کردند که خسته شدند از بس سرکوب شدند ناتوانند وچندان کشته دادند که انگشت شمار شدند .  (خطبه 32 نهج البلاغه)